tussen de 50.000 tot 165.000 ouderen kunnen betreffen. te brengen, zal een continue alertheid ontstaan Diagnostic and Statistical Manual of.
31 KB – 100 Pages
PAGE – 2 ============
Het VMS Veiligheidsprogramma is bedoeld voor alle Nederlandse zieken- huizen. Door de deelname van maar liefst 93 ziekenhuizen, belooft het VMS Veiligheidsprogramma een succes-volle stap richting de doelstelling ‚50% reductie van vermijdbare onbedoelde schade™ te worden. Vakinhoudelijke kennis wordt tijdens conferenties en in de vorm van tools op www.vmszorg.nl aangeboden. De combinatie van een in de NTA 8009 geborgd veiligheids- management systeem én tien groten- deels evidence based medisch inhoude- lijke thema™s, maakt het programma wereldwijd vooruitstrevend. Tot december 2012 stellen ziekenhuizen zich ten doel 1 of meerdere risico™s in hun eigen ziekenhuis beter te beheersen en fouten te voorkomen mede door deelname aan 10 thema™s van het VMS Veiligheidsprogramma. Per thema is vanuit het VMS Veiligheids- programma een expertteam geformeerd die bundels van interventies voor u heeft samengesteld in praktijkgidsen zoals deze. Door het toepassen van de interventies uit deze praktijkgids kunt u de vermijdbare onbedoelde schade direct reduceren! Versie: september 2009
PAGE – 4 ============
4InhoudInleiding 7Kwetsbare ouderen 81.1 Achtergrond 81.2 Afbakening 101.3 Doelstelling 12 Interventies 14 2.1 Interventies op organisatieniveau 152.2 Interventies op patiëntniveau 172.3 Literatuurlijst 18Deel 1 Delirium 21 1.1 Achtergrond 211.2 Afbakening 231.3 Monitoring 232.0 Interventies 252.1 Screening 252.2 Preventieve interventies 282.3 Diagnostiek 302.4 Medische interventies 302.5 Verpleegkundige interventies 322.6 Nazorg 33 3.0 Speci˜eke implementatietips delirium 334.0 Literatuurlijst 34Deel 2 Vallen 37 1.1 Achtergrond 371.2 Afbakening 382.0 Interventies 382.1 Screening van het valrisico 392.2 Identi˜ceren van de valrisicofactoren 392.3 Preventieve maatregelen 402.4 Nazorg 423.0 Literatuurlijst 43 12
PAGE – 5 ============
5Deel 3 Ondervoeding 451.1 Achtergrond 451.2 Afbakening 461.3 Monitoring 462.0 Interventies 472.1 Screening 472.2 Diagnostiek 482.3 Preventieve- en behandelinterventies 503.0 Speci˜eke implementatietips ondervoeding 534.0 Literatuurlijst 54Deel 4 Fysieke beperkingen 57 1.1 Achtergrond 571.2 Afbakening 582.0 Interventies 592.1 Screening 592.2 Preventie en behandeling 603.0 Speci˜eke implementatietips fysieke beperkingen 624.0 Literatuurlijst 62Doelstelling, indicatoren en meten 66 3.1 Indicatoren voor het VMS Veiligheidsprogramma 663.2 Meten en registreren 683.3 Rapporteren 703.4 Vertrouwelijke behandeling resultaten 703.5 Indicatoren voor intern gebruik 70Adviezen voor implementatie 72De˜nities 74 Bijlagen 76Bijlage 1 Screeningsbundel 77 Bijlage 2 Delirium 78 Bijlage 3 Vallen 82Bijlage 4 Ondervoeding 86 Bijlage 5 Fysieke beperkingen 92 Bijlage 6 Stappenplan implementatie 93 345 6
PAGE – 8 ============
81 Kwetsbare ouderen1.1 AchtergrondDoor de toenemende en dubbele vergrijzing van de bevolking vormen ouderen een aanzien- lijk deel van de patiëntenpopulatie. Ruim 25% van de patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, is 70 jaar of ouder (400.000 in Nederland per jaar). Het ziekenhuis vervult dus een belangrijke rol bij het verlenen van behandeling en zorg aan ouderen. Steeds vaker gaat het ook om zorgverlening aan kwetsbare ouderen (CBO 2006).Het begrip ‚kwetsbaarheid™ kent verschillendede˜nities. Het is geen ziekte, maar een ver- zameling risicofactoren. Kwetsbaarheid (in de Angelsaksische literatuur aangeduid met frailty) is een speci˜eke conditie bij ouderen die geassocieerd is met een verhoogd risico op vooral fysiek functieverlies. Dit risico op functie- verlies is niet identiek aan, maar wordt wel geassocieerd met veroudering, beperkingen en multimorbiditeit (Ferrucci 2004, Walston 2006). Kwetsbare personen zijn vaker oud, hebben meer dan één (chronische) aandoening (multi- morbiditeit) (Boyd 2005), meer lichamelijke beperkingen en een slechtere gepercipieerde gezondheid (Avila-Funes 2008). Een ziekenhuisopname is voor kwetsbare oudere patiënten risicovol vanwege hun verhoogde kans op complicaties, zoals een infectie, ondervoeding, delirium, decubitus, bijwerking van medicatie of een val. Veel van deze complicaties hebben functionele en/of cognitieve achteruitgang van de oudere patiënt tot gevolg. Bij een grote groep ouderen die opgenomen zijn in het ziekenhuis, ontstaat onherstelbaar functieverlies als gevolg van deze complicaties tijdens opname: de literatuur meldt percentages van 30 tot 60%. Functieverlies betekent dat mensen na een ziekenhuisopname blijvend minder goed in staat zijn om zelfstandig activiteiten te verrichten, waaronder: Activiteiten van het dagelijks leven (ADL), zoals zich wassen en aankleden, en zich in huis verplaatsen. Instrumentele activiteiten van het dagelijks leven (IADL), zoals koken, het huishouden en boodschappen doen.Dit leidt in het dagelijks leven tot een grotere afhankelijkheid, waardoor de zelfredzaamheid en het zelfstandig wonen worden bedreigd.
PAGE – 9 ============
9In een multicenter studie op afdelingen Interne Geneeskunde in het AMC (Amsterdam), UMCU (Utrecht) en het Spaarne Ziekenhuis (Hoofd- dorp) zijn data verzameld bij 640 acuut in het ziekenhuis opgenomen ouderen. Gebleken is dat bij ruim 30% van hen na het ziekenhuis- ontslag sprake was van functieverlies. In Nederland zou dit jaarlijks naar schatting tussen de 50.000 tot 165.000 ouderen kunnen betreffen. Na ontslag kan dit verder toenemen, waardoor heropname, opname in een verpleeg-huis of zelfs vroegtijdige sterfte kan volgen (de Rooij 2007, Boyd 2008). Een gelijktijdige aanwezigheid van meerdere geriatrische problemen, zoals geheugenstoornissen en/of delirium, verhoogd valrisico, ondervoeding, immobiliteit, incontinentie en polyfarmacie kunnen bijdragen aan deze verdere achteruit- gang. Een deel van het functieverlies is niet te voorkomen, omdat het onderdeel is van het beloop van de speci˜eke ziekte of aandoening(en) van de patiënt. Een deel van het functieverlies kan echter vermijdbaar zijn door vroegtijdige herkenning van risicopatiënten en gerichte preventieve zorg.Het voorkómen van complicaties draagt bij aan een spoedig herstel van de acute ziekte en aan behoud van onafhankelijkheid. Dit is van groot belang voor het welzijn en de kwaliteit van leven van de patiënt en voor zijn maatschappelijke omgeving. Het is mogelijk om deze complicaties te voorkomen en hiermee het functioneren en de overlevingskansen van kwetsbare patiënten te vergroten door: Het vroegtijdig identi˜ceren van aanwezige risico™s. Het inzetten van een combinatie van preventieve acties. Het leveren van op ouderen afgestemde kwalitatief hoge (basis)zorg gedurende de gehele opname. (Inouye 2000)Een vroegtijdige en systematische identi˜- catie van geriatrische problemen is een eerste noodzakelijke stap gericht op het voorkómen van onbedoelde en vermijdbare schade en het verbeteren van ziekenhuisuitkomsten voor kwetsbare ouderen. Door het vervolgens systematisch toepassen van (preventieve) interventies kunnen geriatrische problemen worden aangepakt.
PAGE – 10 ============
101.2 AfbakeningDeze praktijkgids is gericht op acuut én gepland opgenomen ziekenhuispatiënten van 70 jaar en ouder. Met dit leeftijdscriterium sluiten we aan bij de prestatie-indicator delirium van de Inspectie voor de Gezondheids- zorg (IGZ), waarin ook wordt uitgegaan van 70 jaar en ouder. Dit neemt niet weg dat ook jongere patiënten kwetsbaar kunnen zijn. Het expertteam adviseert om eerst de aandacht te richten op de 70-plussers. Zo nodig kan in een later stadium dit leeftijdscriterium worden verruimd. Voor ondervoeding geldt al dat alle patiënten bij opname worden gescreend. In de prestatie-indicator ondervoeding van de IGZ is hiermee rekening gehouden.Het gaat hierbij om de klinische opnamen op alle voorkomende afdelingen in het zieken- huis, met uitzondering van dagopnames. Op sommige afdelingen, zoals bijvoorbeeld Neurologie, kan functieverlies direct een gevolg van de acute ziekte zijn. Ook dan is screening op de problemen zoals beschreven in deze praktijkgids zinvol. Dagopnames worden uitgesloten, omdat de interventies vaak een langer tijdsbestek bestrijken dan één dag.Verder beperkt deze praktijkgids zich tot vier van de grootste geriatrische problemen, die worden geassocieerd met functieverlies, te weten: delirium, vallen, ondervoeding en fysieke beperkingen. Naast deze thema™s zijn er tal van andere geriatrische problemen die de kwetsbare oudere patiënt treffen. Het expertteam adviseert om eerst de aandacht te richten op de vier genoemde thema™s. Daarna kunnen op eenzelfde wijze andere geriatrische problemen worden aangepakt, waaronder cognitieve stoornissen, decubitus en polifarmacie.
31 KB – 100 Pages