volop in het leven staan en veel langer dan vroeger een unieke eigen bijdrage leveren aan onze samenleving. De extra zorg en aandacht die zij op latere
420 KB – 98 Pages
PAGE – 3 ============
DE TWEEDE HUISKAMER Voor dit verkiezingsprogramma hebben we leden en niet-leden van het CDA opgeroepen om hun beste ideeën voor het programma met ons te delen. Dit kon via de website van de Tweede Huiskamer der Staten-Generaal. Ruim 2000 mensen hebben meegedacht en meer dan 18.000 ideeën ingestuurd. Met deze ideeën is de programma-commissie aan de slag gegaan en het resultaat vind je terug in dit programma. Je herkent de ingezonden voorstellen aan het icoontje van de blauwe Tweede Huiskamerzetel. Tweedehuiskamer.nl
PAGE – 4 ============
Voorwoord Hugo de Jonge 5 Zorg voor elkaar 7 Onze prioriteiten 2021-2025 10 We beschermen wat ons het meest dierbaar is: onze families en gezinnen 13 Een betere start voor alle jongeren 16 Meer aandacht en zorg voor onze ouderen 18 Zorg die voor iedereen beschikbaar, bereikbaar en betaalbaar is 22Goed onderwijs dat iedereen gelijke kansen biedt 27 Een sterke samenleving van vrijwilligers, verenigingen en coöperaties 32Brood op de plank in een eerlijke, innovatieve en weerbare economie 36Verantwoorde uitgaven en eerlijke belastingen 40Werk dat zekerheid, waardering en perspectief biedt 44Nieuwe kansen in een digitale toekomst en innovatie 48Meer ruimte om te wonen, werken en reizen in heel Nederland 51Een land van sterke steden en regio™s 55Rentmeesterschap in duurzaamheid en klimaat 59Een gezonde toekomst voor de landbouw en visserij 63Vertrouwen in de rechtsstaat en de overheid 68Bescherming tegen criminaliteit en ondermijning 72Een solide bondgenoot in Europa en de wereld 77Een sterke krijgsmacht 81Meer grip op migratie, integratie en burgerschap 83Beschermen wat ons bindt en dierbaar is 88Kiezen voor een nieuwe politiek van samenwerking en verbinding 92 Colofon programma 94 Verklarende woordenlijst 95CDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 Onze voorstellen voor een beter Nederland4Zorg voor elkaar INLEIDINGI THUISII EEN STERKE SAMENLEVINGIII EEN EERLIJKE ECONOMIEIV EEN DIENSTBARE EN BESCHERMENDE OVERHEID V EEN LAND VAN WAARDEN EN TRADITIES SLOT
PAGE – 5 ============
Politiek is vanuit het heden vormgeven aan de toekomst. Aan de toekomst van het land waar we met elkaar willen wonen, werken en leven. Die toekomst werd dit voorjaar plots verstoord toen een virus ons leven compleet op zijn kop zette. Ziekenhuizen liepen vol en straten waren leeg. De impact is zo groot dat we later zullen spreken van de tijd voor en de tijd na corona.Maar nu zitten we er nog middenin. We zien de strijd van de mensen in de zorg die dag en nacht met alle liefde zorgen voor onze zieken en ouderen. We zien het verdriet van mensen die een dierbare of hun baan of hun zaak verloren. We voelen het gemis omdat we niet gewoon bij opa en oma op bezoek kunnen gaan. We beseffen heel goed hoeveel we vragen van onze kinderen en jongeren, en we worstelen met de vraag hoe diep de crisis zal zijn. Ook al lijkt het nu nog ver weg, er komt een tijd na corona. Het moment waarop we ons gewone leven weer op kunnen pakken en we elkaar eindelijk weer een hand of een knuffel mogen geven. Dit programma gaat over die tijd. Door onze oogharen kijken we vooruit en geven we vorm aan het Nederland na corona.Voorwoord Hugo de Jonge Zorg voor elkaar5
PAGE – 6 ============
Dat Nederland kan anders en beter zijn. Als we de juiste lessen trekken uit de crisis en tegelijk een antwoord geven op de grote vragen die al voor corona leefden. Dit programma is onze visie op dat Nederland. Het bouwt voort op het mooie rapport ‚zij aan zij™ dat ons Wetenschappelijk Instituut eerder presenteerde. Die nieuwe visie is gebouwd op het fundament van zorg voor elkaar. Het is een radicale keuze voor een sterke samenleving waar we met elkaar de verantwoordelijkheid dragen voor het land waar we willen leven; waar vrijheid en solidariteit samengaan; waar samenwerking en saamhorigheid sterker zijn dan de verdeeldheid van nu en waar de belofte dat we niemand in de steek laten het vertrouwen geeft dat we met elkaar iedere uitdaging aan kunnen. Het is een verhaal uit het midden en uit ons hart, gericht op alle mensen van goede wil die elke dag met elkaar onze samenleving dragen en beter maken. Op z™n Rotterdams stropen we de mouwen op om de economie weer op te bouwen, en duurzaam en toekomstbestendig te maken. We versterken het vertrouwen in een overheid die dienstbaar is en bescherming biedt door naast mensen te staan en oplossingen mogelijk te maken. Zorg voor elkaar betekent dat we de samenleving alle ruimte geven om met elkaar te bouwen aan dat betere Nederland, waar we thuis, veilig en gelukkig zijn. De opgave om ons land uit de crisis te leiden is groot, maar is het CDA niet vreemd. In de veertig jaar van ons bestaan hebben we steeds laten zien dat oplossingen altijd uit het midden komen. In die traditie van verantwoordelijkheid en dienstbaarheid aan ons land wil ik staan. Hugo de Jonge Zorg voor elkaarCDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 6
PAGE – 8 ============
gezondheid hebben we elkaar nodig. Altijd. Toen alles om ons heen stil viel, was de zorg voor elkaar de belangrijkste waarde die stevig overeind bleef. In de ziekenhuizen en verpleeghuizen, maar ook thuis, op straat en in de buurt. De zorg voor elkaar is het fundament onder onze samenleving. Zo lang we goed voor elkaar zorgen, kunnen we iedere uitdaging aan. Zorg voor elkaar gaat terug op de grondbeginselen van de christendemocratie: solidariteit, gespreide verantwoordelijkheid, publieke gerechtigheid en rentmeester-schap. In een coöperatieve samenleving, gebouwd op het principe van zorg voor elkaar, dragen wij met elkaar de verantwoordelijkheid voor een rechtvaardige samenleving, waarin iedereen meedoet en ieder mens telt. Die opdracht is actueler dan ooit en biedt een antwoord op de onzekerheid van deze tijd en de groeiende tegenstellingen in onze samenleving.Zorg voor elkaar is een radicale samenlevingsagenda. De kracht van een coöperatieve samenleving ligt in het besef dat we samen sterker staan. Samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid bieden meer perspectief en vertrouwen dan het sleetse liberale recept van ieder-voor-zich. Wij geven alle ruimte aan de samenleving door onnodige regels te schrappen en zeggenschap terug te geven. En wij versterken het vertrouwen dat we één gemeenschap zijn en met elkaar elke uitdaging aan kunnen. Zorg voor elkaar is ook het leidend principe voor een eerlijke economie. Om uit de crisis te komen investeren we in een krachtig herstel en nieuwe banen en maken we tegelijk de omslag naar een duurzame, innovatieve en weerbare economie. Als goede rentmeesters schuiven we geen problemen door naar volgende generaties, maar nemen we onze verantwoordelijkheid voor hun toekomst. We pakken de kansen die onderzoek en innovatie bieden. En waar de markt tekortschiet nemen we de regie terug door de samenleving in stelling te brengen en de samenwerking van onderop te vergroten.Zorg voor elkaar vraagt om een dienstbare en slagvaardige overheid die er voor de burger is in plaats van andersom. Een overheid die zowel oplossingen als bescherming biedt en tegelijk de ruimte laat aan de samenleving om eigen keuzes te maken. We werken aan het herstel van vertrouwen dat in de afgelopen periode is geschaad en verbeteren de kwaliteit en de dienstverlening. Zorg voor elkaarCDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 8
PAGE – 9 ============
Dit is onze boodschap voor een beter Nederland. In een nieuw sociaal contract herstellen we het evenwicht tussen de burger, de markt en de overheid. In de belofte van zorg voor elkaar. ****Corona is een ongekende crisis die ons allemaal raakt. In de economie, in de samen-leving, maar zeker ook in de wereld om ons heen. De opdracht om ons land uit de crisis te leiden is groot en komt bovenop de grote vraagstukken die er voor corona al lagen: het klimaat, de vergrijzing, migratie en de polarisatie van de samenleving. Niet eerder kreeg één generatie zoveel urgente keuzes voorgelegd als de generaties van nu. Daarom is dit ook geen klassiek verkiezingsprogram. Niet alles is tot drie decimalen achter de komma uitgerekend. Dat past niet bij de grote keuzes die voorliggen. Het is een veranderagenda, waarin wij aangeven waarom wij deze keuzes willen maken. Dat geeft ruimte én richting aan onze volksvertegenwoordigers om na de verkiezingen te doen wat nodig is. Maar het geeft vooral de ruimte aan het fundamentele en morele debat over hoe dat andere Nederland eruit moet zien. We weten nu nog niet wat ons te wachten staat. Hoe lang het virus nog rondwaart en hoe diep de economische crisis zal zijn. Daarom presenteren we onze keuzes, maar zijn we behoedzaam in onze beloftes en kunnen sommige ambities wat meer tijd kosten. De enige belofte die we wel met grote zekerheid doen is de belofte van zorg voor elkaar. Zorg voor elkaarCDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 9
PAGE – 10 ============
1. Zorg voor elkaar is de belofte dat in ons land iedereen kan meedoen en we niemand in de steek laten. Als we omzien naar elkaar kunnen we iedere uitdaging aan en komen we elke crisis te boven. 2. Wij houden de zorg voor iedereen bereikbaar, beschikbaar en betaalbaar door de zorg beter te organiseren, te blijven innoveren en meer te investeren in preventie en gezondheid. Wij houden het eigen risico gelijk en versterken de zorg dichtbij huis en in de regio. 3. Wij zetten de schouders onder een krachtig economisch herstel en investeren in nieuwe banen, kennis en innovatie. We gaan voor de beste ideeën van Nederlandse bodem als basis voor een duurzame en eerlijke economie van morgen. 4. Wij zorgen dat je in elke baan weer de waardering, zekerheid en ruimte krijgt om het beste uit jezelf te halen en te bouwen aan je eigen toekomst. We verhogen het minimumloon en zorgen dat meer werken ook meer loont. 5. Wij pakken het woningtekort aan door in heel het land in de komende tien jaar een miljoen betaalbare en duurzame woningen te bouwen. Een kwart van de nieuwbouw is bestemd voor starters en jongeren en we bieden meer variatie in het woningaanbod voor ouderen. 6. Van krimpgebieden maken we groeiregio™s door volop te investeren in de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve economische clusters in het hele land. Zo maken we optimaal gebruik van de ruimte die de regio biedt en houden we de grote steden leefbaar en betaalbaar voor iedere portemonnee. 7. Wij maken serieus werk van de vergroening en verduurzaming van ons land. Met een groene en schone leefomgeving, investeringen in schone energie en vermindering van uitstoot dragen we bij aan de doelen van Parijs. Wij betrekken burgers vooraf bij grote besluiten en bieden ruimere regelingen voor investeringen in isolatie en energiebesparing aan je eigen huis. 8. Je gezin is je thuis waar we altijd voor elkaar zorgen. Daarom bieden wij gezinnen meer tijd en ruimte om werk en thuis te combineren. Wij ontzorgen jonge ouders met een nieuwe regeling voor kinderopvang en bieden ondersteuning aan mantelzorgers. >> CDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 10Zorg voor elkaarOnze prioriteiten 2021-2025
PAGE – 11 ============
9. Wij willen een dienstbare en beschermende overheid die er altijd voor de burger is. We herstellen het vertrouwen dat in de afgelopen periode is geschaad en versterken de instituties die in onze samen-leving zorgdragen voor het algemeen belang. 10. Wij versterken de strijd tegen ondermijning en de georganiseerde criminaliteit in ons land. Met meer capaciteit voor politie en justitie en hogere straffen pakken we door om een serieuze ontwrichting van de rechtsstaat en de samenleving te voorkomen. 11. Wij versterken de grip op migratie om de integratie en opvang beter organiseren en het draagvlak voor asiel en migratie te behouden. In Europa maken we afspraken over een solide asiel- en migratiebeleid voor de toekomst. 12. Als klein land met een open economie hebben wij voor onze welvaart en veiligheid groot belang bij een sterk en stabiel Europa, dat staat voor de bescherming van de waarden van democratie en rechts-staat en onze manier van leven. Investeringen in defensie zijn nodig om onze veiligheid te beschermen.Zorg voor elkaarZorg voor elkaar is de belofte dat in ons land iedereen kan meedoen en we niemand in de steek latenCDA CONCEPT-VERKIEZINGSPROGRAMMA 2021-2025 11Onze prioriteiten 2021-2025
420 KB – 98 Pages