Het kan een bijdrage leveren aan het ordenen van interventies zoals dat al gebeurt bij de GGD Appstore. • Medische feiten. • Medische waarnemingen. • Ervaren
13 KB – 21 Pages
PAGE – 2 ============
2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave .. .. .. . 2 1 Inleiding .. .. .. 3 2 Positieve gezondheid en databank leefstijlinterventies .. .. 4 2.1 Het spinnenweb met de domeinen en aspecten van positieve gezondheid .. 4 2.2 Het zoeken van leefstijl interventies in de database Gezond en Actief Leven .. 5 2.3 Een interventie heeft invloed op meerdere domeinen .. .. 5 3 Aanpak .. .. .. .. 5 4 Tot welke inzichten heeft dit geleid .. .. 6 4.1 Het is mogelijk om uit de beschrijvingen verwijzingen naar de domeinen en aspecten van positieve gezondheid te halen. .. .. .. .. 6 4.2 Verwijzingen staan meestal op een logische plek .. .. 8 4.3 De meeste interventies beïnvloeden meerdere domeinen van positieve gezondheid. .. 8 4.4 De wijze van beschrijven is per interventie anders .. .. .. 10 4.5 Het lezen en markeren van verwijzingen is subjectief .. .. 10 4.6 Het scoren op aspecten is meer gedetailleerd dan het scoren op domeinen . 10 4.7 De rol van intermediaire doelgroep is bepalend .. .. 11 4.8 Professionals geven aan dat ze geen meerwaarde zien in het zoeken op domeinen van positieve gezondheid .. .. .. 11 4.9 Het spinnenweb ontwikkelt zich .. .. 11 5 Hoe zit het met de indeling in de zelfredzaamheid, participatie en eigen kracht? 12 5.1 Eigen kracht .. .. .. 12 5.2 Zelfredzaamheid: zelf mee kunnen doen .. .. .. 13 5.3 Participatie .. .. .. . 13 6 Hoe verder? .. .. .. . 13 7 Tenslotte .. .. .. 14 7.1 Het voorstel .. .. .. 14 7.2 Hoe ziet dat er praktisch uit? .. .. .. 15 Gebruikte bronnen .. .. .. .. 16 Bijlage 1: overzicht interventies .. .. .. . 17 Bijlage 2: tabel met overzicht interventies en verwijzingen .. .. 18 Bijlage 3: Overzicht drie interventies en indeling op aspecten .. . 19 Bijlage 4: Input tekst op de website .. .. 20 Bijlage 5: Input voor werkwijze .. .. .. .. 21
PAGE – 3 ============
3 1 Inleiding In 201 2 introduceerde Machteld Huber een nieuw concept, positieve gezondheid . Professionals en beleidsmakers zijn geïnspireerd en omarmen het concept en ze zoeken naar manieren om het handen en voeten te geven in hun werk. Om het concept concreet te maken, ontwikkelde van de 6 domeinen en 32 aspecten van gezondheid die uit haar onderzoek naar voren kwamen . Het Centrum Gezond Leven (CGL) beheert het Loketgezondl even.nl. Oo k hier leeft de vraag of de uitwerking van positieve gezondheid een concrete plek moet krijgen in de databank en CGL heeft al wel een pagina over positieve gezondheid met verwijzingen naar allerlei initiatieven in het land. De do meinen van positieve gezondheid zijn al ingebouwd in het zoeksysteem van de databank, ze zijn nog niet zichtbaar voor de gebruiker. Het is een optie dat erkende interventies in te delen op de domeinen van positieve gezondheid. Het doel hiervan is, dat prof essionals die met het concept positieve gezondheid werken, gericht interventies kunnen zoeken die op een bepaald domein effect hebben. Een ander punt is dat het CGL graag wil laten zien welke bijdrage leefstijl interventies ciale domein: zelfredzaamheid, participatie en eigen kracht. gemeentelijke professionals laten zien dat leefstijlinterventies voor meer doelen geschikt zijn dan bijvo orbeeld alleen het verminderen van overgewicht of het verbeteren van lichamelijke activiteit. De bedoeling van deze eerste verkenning is het vinden van een antwoord op de vragen: Is het mogelijk en zinvol om in de databank erkende interventies in te delen in de domeinen van positieve gezondheid? Wat levert de indeling concreet op? Heeft een indeling op de dimensies zelfredzaamheid, participatie en eigen kracht een meerwaarde ? Dit ver s lag geeft de resultaten van de verkenning weer. Het is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 staat een toelichting op het concept positieve gezondheid en de databank leefstijlinterventies. In hoofdstuk 3 wordt uitgelegd hoe deze verkenning is uitgevoerd. Ho ofdstuk 4 geeft een overzicht van inzichten die de verkenning heeft opgeleverd. Hoofdstuk 5 gaat in op de termen die in het sociale domein worden gebruikt, namelijk zelfredzaamheid, participatie en eigen kracht. In hoofdstuk 6 staat een aantal afwegingen d ie leiden tot het advies hoe verder te gaan in hoofdstuk 7.
PAGE – 4 ============
4 2 Positieve gezondheid en databank leefstijlinterventies 2.1 Het spinnenweb met de domeinen en aspecten van positieve gezondheid Figuur 1: het spinnenweb voor positieve gezondheid. Het bestaat uit zes domeinen en tweeëndertig aspecten. Het spinnenweb is een operational isatie van positieve gezondheid, en daardoor een hulpmiddel om concreet met positieve gezondheid aan de slag te gaan. Het bestaat uit zes domeinen en tweeëndertig aspecten. Het is zo gemaakt dat iemand aan elk domein een score toe kan kennen. Door de scores met elkaar te verbinden ontstaat een beeld van de persoonlijke positieve gezondheid. Een toelichting op het gebruik van het spinnenweb staat op www.ipositivehealth.com Het spinnenweb is een instrument dat mensen helpt om zich bewust te worden van hun ervaren gezondheid, en om een veranderwens te formuleren. Door op één aspect het gedrag te veranderen in een gewenste richting, gaat iemand ook op andere aspecten en domeinen verschil ervaren. Op die manier kan iemand zijn eigen gezondheidsoppervlak in het spinnenweb vergroten en zijn persoonlijke positieve gezondheid be ïnvloeden. Het spinnenweb is ontwikkeld als een individueel veranderinstrument, het is empirisch tot stand gekomen. Het kan een bijdrage leveren aan het ordenen van interventies zoals dat al gebeurt bij de GGD Appstore. Aspecten Domein
PAGE – 5 ============
5 Het gebruik van het instrument is subjectief en persoonlijk. Voor de één zal het feit dat hij zich tevreden voelt, te maken heeft met zijn emotionele toestand . Voor de ander heeft tevredenheid een plek bij kwaliteit van leven/genieten. Een mevrouw met een chronische darmaandoening kan haar fysieke toestand een zeven geven, terwijl een mijnheer met een ingroeide teennagel een vijfeneenhalf scoort. De kern van positieve gezondheid is dat het werken aan de verschillende domeinen iemand ondersteunt om meer re gie te kunnen voeren over zijn of haar leven. 2.2 Het zoeken van leefstijl interventies in de database Gezond en Actief Leven Professionals kunnen in de database Gezond en Actief Leven leefstijlinterventies zoeken op diverse criteria, zoals doelgroep, setting of thema. Er zijn ook interventieoverzichten met beoordeelde interventies op thema en setting. De domeinen van positieve gezondheid zijn zoals gezegd al in het zoeksysteem van de databank opgenomen. Ze zijn nog niet zichtbaar. Het idee van deze verkenning is dat professionals interventies kunnen vinden door te zoeken op één van de zes domeinen. Zoeken ze bijvoorbeeld een interventie die de doelgroep helpt sociale en communicatieve vaardigheden te ontwikkelen, dan vinden ze die door 2.3 Een interventie heeft invloed op meerdere domeinen kwaliteit van leven (welbevinden, genieten, lekker in j e vel zitten). Bewegen heeft invloed op de aspecten van lichaamsfuncties, zoals de ervaren gezondheid, lichamelijk functioneren en energie. Daarnaast is er het effect van bewegen op mentaal welbevinden. De beweeginterventies zijn veelal opgezet volgens een community – aanpak of sociale netwerkbenadering. Dat betekent dat de interventie ook het domein sociaal maatschappelijk participeren kan beïnvloeden, zoals het bevorderen van sociale contacten. Afhankelijk van de persoon die deelneemt aan de beweeginterven tie, zal hij gezondheidswinst ervaren op één of meerdere domeinen. 3 Aanpak 28 interventies zijn onderverdeeld in de zes domeinen van positieve gezondheid. Deze interventies zijn geselecteerd vanuit de verwachting dat ze een positieve bijdrage leveren aan meerdere domeinen van positieve gezondheid. Een overzicht van de geselecteerde interventies staat in bijlage 1. Daarnaast zijn 3 interventies onderverdeeld in de 32 aspecten van positieve gezondheid.
PAGE – 6 ============
6 De indeling is als volgt gemaakt , door één persoon : – De interventie is goed doorgelezen – Tijdens het lezen zijn verwijzingen n aar de domeinen van positieve gezondheid gemarkeerd in de kleur van het betreffende domein – De gemarkeerde teksten zijn letterlijk overgenomen in een Excel overzicht, zodat in één oog opslag duidelijk is waar in de tekst welke verwijzingen zijn gemarkeerd. Een voorbeeld hiervan staat in bijlage 2. – Tenslotte is er een overzichtstabel gemaakt van de interventies . Zie hiervoor bijlage 3. – Er de tekst zijn te identificeren. Daarnaast zette inventariseerde CGL via een korte vragenlijst in de groep Positieve Gezondheid en een workshop tijdens een congres (25 – 30 deelnemer s) of de professionals behoefte hadden aan de mogelijkheid om in de database te kunnen zoeken op basis van de dimensies van positieve gezondheid. 4 Tot welke inzichten heeft dit geleid 4.1 Het is mogelijk om uit de beschrijvingen verwijzingen naar de domeinen en aspecten van positieve gezondheid te halen. Elke beschrijving bevat verwijzingen naar domeinen en aspecten van positieve gezondheid. Een verwijzing is een stuk tekst waarin invloed staat beschreven op één van de domeinen van positieve gezondheid. Vaak is dit een doelstelling, ee n aanpak of een methodiek die er op gericht is bij de deelnemer aan de interventie een positieve bijdrage te leveren aan één van de domeinen. Hieronder staan enkele willekeurige verwijzingen uitgewerkt :
PAGE – 8 ============
8 4.2 Verwijzingen staan meestal op een logische plek Bij elke interventie staan er verwijzingen in de doelstellingen. Daarnaast staan er verwijzingen in de aanpak, doelgroep , onderbouwing en soms bij de werkzame elementen. Bij de doelstellingen staan de gezondheidsvaardigheden beschreven. Bijvoorbeeld Bij de doelgroep is vaak een fysiek, sociaal of mentaal kenmerk omschreven, waar de interventie invloed op heeft. Bijvoorbeeld . Of sociaal kwetsbaar als gevolg van ervaren eenzaamheid . De interventie richt zich op h et verbeteren van de op fysieke toestand of het sociaal maatschappelijk participeren. Bij de onderbouwing en werkzame elementen zijn methodieken beschreven die bijdragen aan de domeinen. Bijvoorbeeld mo tiverende gespreksvoering of goalsetting (realistische maar uitdagende doelen stellen). Deze voorbeelden verwijzen naar het domein mentaal welbevinden . 4.3 De meeste interventies beïnvloeden meerdere domeinen van positieve gezondheid. Er zijn in dez e oefening twee interventie s gevonden die op slechts één domein mogelijk effect hebben . Alle andere interventies beïnvloeden minimaal twee domeinen. Alle interventies hebben doelstellingen op dagelijks functioneren. En dat komt omdat ze allemaal gericht zi jn op het aanleren van één of meerdere (gezondheids)vaardigheden. Een voorbeeld van verwijzingen van de twee interventies die op één domein scoren zijn: Interventie Verwijzing Domein Goedkoop gezonde voeding deelnemers hebben inzicht in kos tenimplicaties Dagelijks functioneren Lang leve de liefde MBO Jongeren voorkomen (verspreidin g van) infectie met soa en Dagelijks functioneren
PAGE – 9 ============
9 In grafiek 1 staat een overzicht van alle interventies en het aantal domeinen waarnaar wordt verwezen. ## interventies ## domeinen Grafiek 1: overzicht van aantal interventies dat verwijst naar respectievelijk 1,2,3,4,5 of 6 domeinen. Twee interventies verwijzen naar 1 domein; acht interventies verwijzen naar 2 domeinen, vijf interventies verwijzen naar drie, vier en vijf domeinen en 2 interventies verwijzen naar zes domeinen. Een voorbeeld van een groep interventies die naar vijf of zes domeinen verwijzen, is de groep interventies die gericht is op het voorkomen van (su b) klinische depressie en/of angst. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 ## domeinen dat wordt beïnvloed per interventie
PAGE – 10 ============
10 4.4 De wijze van beschrijven is per interventie anders Het taalgebruik is heel verschillend. In sommige beschrijvingen worden bepaalde aspecten van positieve gezondheid letterlijk als resultaten in de tekst genoemd, in andere beschrijvingen niet . Tijdens het doorlezen van de interventie ga je snel interpreteren. Als er bij de doelstellingen Het is daarom niet mogeli jk om een geautomatiseerde of objectieve, snelle indeling van interventies op de domeinen van positieve gezondheid te maken. 4.5 Het lezen en markeren van verwijzingen is subjectief Het spinnenweb is een subjectief ordeningsinstrument. De domeinen zijn n iet strikt gescheiden en lopen in elkaar over. Tijdens het doorlezen van de interventie maak je een inschatting van de invloed die de interventie op de domeinen kan hebben. Als meer mensen de interventie lezen, dan zullen er verschillen in interpretatie zi jn. Als objectiviteit van belang is, zal er een methode ingericht moeten worden waarbij meerdere mensen betrokken zijn. 4.6 Het scoren op as pecten is meer gedetailleerd dan het scoren op domeinen Bij de meeste beschrijvingen staan de aspecten van positi eve gezondheid in de doelstellingen. Soms staan er aanvullende aspecten in de beschrijving of bij de doelgroep. Om de indeling op aspecten te kunnen maken, is het van belang om ze goed te definiëren: hoe is het aspect tot stand gekomen, en wat past erbij? Het is goed mogelijk om verwijzingen naar aspecten uit de tekst te halen. – Dagelijks functioneren, door een toename van vaardigheden in het omgaan met problemen – Mentaal welbevinden, door de eigen situatie beter te begrijpen. Daarnaast werkt men binnen de interventie aan het assertiever worden, beter tot zelfmanagement in staat te zijn en een toename van het gevoel controle te hebben. – Sociaal maatschappelijk parti ciperen, door het vergroten van zelfredzaamheid in sociale situaties. – Kwaliteit van leven door een groter welbevinden en bewust genieten. In de onderbouwing van het verminderen van (sub)klinische depressie en angst staat dat het leidt tot – Lichaamsfuncties : een betere ervaren gezondheid en lichamelijk functioneren – Zingeving: acceptatie van de kans op een depressie is soms een onderdeel van de interventie. Daardoor kan het ook het ervaren toekomstperspectief gunstig beïnvloeden.
PAGE – 11 ============
11 deelnemers meer plezierige activiteiten gaan een verwijzing zijn n aar het aspect Een zoekopdracht naar een komt bij deze interventie uit. Een zoekopdracht op het domein kwaliteit van leven, waar het aspect leidt ook tot deze int erventie. In de totaal tabel is overal op gescoord. Als je de achterliggende bladen bekijkt, dan zie je dat er wel verschil is in hoeveel en hoe vaak aspecten van gezondheid voorkomen in de beschrijving. Er zijn nauwelijks verwijzingen in de Pas interv entie (P reventie van alcoholmisbruik bij jongeren op scholen) Be Interactive (beweeggroep voor allochtone vrouwen) . 4.7 De rol van intermediaire doelgroep is bepalend Sommige interventies zijn gericht op intermediairs, met als uiteindelijk doel dat er een voorbeeld van. De verwijzingen naar de domeinen van gezondheid gaan vooral over de intermediairs, zij komen tot een (ge drags)verandering. In de veel geïndiceerde preventieve interventies worden i ntermediairs opgeleid in motiverende gespreksvoering. En met die vaardigheid gaan ze het gesprek aan met de doelgroep. De relatie tussen de intermediair en de leden van de doelgroep, de wijze waarop de intermediair de regie bij de doelgroep laat, bepaalt de mate waari n iemand ervaart dat zijn positieve gezondheid toeneemt en hij dat hij meer regie voert over zijn leven. 4.8 Professionals geven aan dat ze g een meerwaarde zie n in het zoeken op dom einen van positieve gezondheid Het Centrum Gezond Leven voerde een beperkte verkenning uit. Via een bijeenkomst en een vragenlijst is aan p e n een aantal vragen voorgelegd om te toetsen of ze een meerwaarde zien in het zoeken van interventies op basis van de domeinen. De Professionals gaven aan dat ze hier g een meerwaarde in zien. 4.9 Het spinnenweb ontwikkelt zich Er is een nieuwe versie van het spinnenweb ( www.mijnpositievegezondheid.nl) . Deze versie is minder abstract. Dat de aspecten concreter zijn beschreven, heeft invloed op het indelen van de interventies.
13 KB – 21 Pages