een belangrijke bijdrage leveren in het efficiënter en duurzamer inrichten van zuivel kunnen wij een bijdrage leveren FactsheetKaas_definitief.pdf.
51 KB – 21 Pages
PAGE – 2 ============
3 DEKRACHTVANZUIVEL.NL 2SAMENVATTING 3 Nederlandse zuivel kan een bijdrage leveren aan wereldwijde voedselzekerheid Door de snelle bevolkingsgroei en het schaarser worden van grondsto˜en komt de wereldwijde voedselzekerheid onder druk te staan. De uitdaging is om de wereldbevolking te voeden met zowel gezond als duurzaam geproduceerd voedsel. Zuivel speelt hier een belangrijke rol. De Nederlandse zuivelsector kan, zeker gezien het feit dat de bodem- en klimaat -omstandigheden in Nederland optimaal zijn, hieraan een belangrijke bijdrage leveren door op een verantwoorde wijze te blijven groeien. 4 De Nederlandse zuivelsector behoort ook tot de wereldtop als het gaat om innovatie De Nederlandse zuivelsector heeft wereld -wijd een zeer goede reputatie door zijn kwaliteitsproducten. Door decennialange samenwerking in het cluster van weten -schap, melkveehouders, bedrijven en overheid behoort de Nederlandse zuivel – industrie tot de wereldtop als het gaat om innovatiekracht en het ontwikkelen van nieuwe kennis. Met die kennis kan de sector een belangrijke bijdrage leveren in het e˚ciënter en duurzamer inrichten van de wereldwijde voedselproductie. Dat doet de sector door het exporteren van kennis, technologie en concepten. 1 De Nederlandse zuivelsector is van groot belang voor de BV Nederland Het afgelopen jaar was de productiewaarde van de zuivelindustrie goed voor 6,6 miljard euro. Nederland is daarbij in de EU de meest actieve lidstaat op de wereldmarkt met een aandeel van bijna 5% in het wereld -handelsvolume aan zuivel. Ook voor de werkgelegenheid is de sector van belang. De zuivelsector zorgt voor 45.000 directe voltijdbanen. Dankzij een gunstig klimaat, een strategische ligging in Europa met een goede logistieke infrastructuur en een stijgende internationale vraag, heeft de Nederlandse zuivelsector alle ingrediënten in huis om verder te groeien en om ook in de toekomst een sterke sector te blijven. 2 De Nederlandse zuivelsector blijft verder verduurzamen De sector is zich bewust van de impact van zijn activiteiten op dierenwelzijn en het klimaat. De Nederlandse zuivelsector is proactief in het oppakken van deze maat – schappelijke uitdagingen en heeft doelen gesteld met betrekking tot klimaatneutrale ontwikkeling, constante verbetering van diergezondheid en dierenwelzijn, behoud van weidegang, biodiversiteit en milieu. Daarbij wordt de samenwerking gezocht om met andere partijen in de keten de uitdagingen rondom klimaat en dieren-welzijn aan te gaan. VAN ONSCHATBARE WAARDE De kracht van zuivel is het rapport over het economisch en maatschappelijk belang van de zuivelsector. Dit zijn de vier kernboodschappen.
PAGE – 3 ============
5 DEKRACHTVANZUIVEL.NL 4INHOUDVOORWOORD Roelof Joosten: De Nederlandse zuivel -sector is economisch gezien zeer sterk. Hij levert een belangrijke bijdrage aan het bedrijfsleven in Nederland. De melkveehou -derij en de zuivelindustrie zijn samen goed voor tienduizenden banen en miljarden euro™s aan omzet. De zuivelsector is een stabiele bedrijfstak, die diepgeworteld is in de Neder -landse samenleving. Ondernemende veehou – ders die hun boerderijen van generatie op generatie doorgeven vormen de basis. Gehol -pen door de gunstige klimatologische omstan -digheden, de strategische ligging van ons land en het vakmanschap heeft de zuivelsector een vooraanstaande positie opgebouwd. Met onze kennis over e˚ciënte en duurzame productie van zuivel kunnen wij een bijdrage leveren aan de wereldwijde vraag naar kwalitatief hoogstaande producten die passen in een gezond en duurzaam voedingspatroon. Daarom is er de afgelopen jaren fors geïnves -teerd in extra verwerkingscapaciteit. We zijn er klaar voor, want voedselzekerheid vormt een uitdaging in een wereld waarin de bevolking snel groeit en grondsto˜en steeds schaarser worden. Nederlandse zuivel kan een deel van de oplossing zijn. De faam die de Nederlandse zuivel alom geniet, schept verplichtingen. Daar zijn we ons van bewust. We produceren binnen de Europese regel – geving, met respect voor dier en omgeving. Tegelijkertijd hebben we te maken met geopolitieke ontwikkelingen, die voor extra uitdagingen zorgen. De Nederlandse zuivel is gericht op export. Maar zelfs op de EU-markt is een gelijk speelveld niet altijd vanzelfspre – kend. De Nederlandse keten is echter robuust genoeg om adequaat in te spelen op externe ontwikkelingen. Want uiteindelijk hebben alle spelers in de Nederlandse zuivelketen het belang van de consument voor ogen. Franc van den Berg: In Nederland excel -leren we met onze kennis van waterbouw en onze bloemen, maar ook met onze zuivel -producten. De Nederlandse zuivelsector staat wereldwijd bekend om zijn kwaliteit en zijn focus op gezondheid en milieu. Hij loopt internationaal voorop als het gaat om e˚ciënte en duurzame technieken. De CO 2- uitstoot per liter melk is twee keer zo laag als elders in de wereld. Maar ook bij de inkoop van soja voor het gebruik van melkveevoer is de sector vooruitstrevend. Vanaf 2015 is verantwoorde soja opgenomen als een van de leveringsvoorwaarden van alle individuele zuivelondernemingen. De Nederlandse zuivelsector is echter nog niet duurzaam genoeg. Op onderwerpen als klimaatverandering en biodiversiteit zijn nog ˛inke stappen te zetten. De sector ontwikkelt zich volop om hierin zijn toonaangevende positie in de wereld te versterken. Steeds meer producenten zien duurzame productie en economische groei als elkaar versterkende belangen. Dit is niet alleen belangrijk voor onze planeet, maar ook noodzakelijk voor het voeden van een groeiende wereldbevolking. De Sustainable Development Goals schetsen het kader waarbinnen sectoren kunnen bijdragen aan een betere wereld. Ook de Nederlandse zuivelsector heeft hierin een belangrijke rol als het gaat om onderwerpen als voedsel zekerheid, gezondheid, leefbaar loon in de sector en het bestrijden van klimaatverandering. Deze publicatie laat zien hoe de sector hiermee bezig is. We hebben de Nederlandse zuivelsector hard nodig om hieraan bij te dragen. Als kind van mijn tijd zie ik dat de zuivelsector de drie P™s van Joris Driepinter inkleurt als de bekende sustainability-P™s; People, Planet and Pro˝t, en daar ben ik trots op. Franc van den Berg partner EY Climate Change and Sustainability ServicesRoelof Joostenvoorzitter Nederlandse Zuivel Organisatie ONZE CO 2˜UITSTOOT IS TWEE KEER ZO LAAG ALS ELDERS IN DE WERELD WE HEBBEN ALLEMAAL HET BELANG VAN DE CONSUMENT VOOR OGEN Samenvatting 3Voorwoord 5Handelsoverschot 6Column Herman Pleij 7Invloedrijk en Nederlands | Nederland heeft veel in de melk te brokkelen 8Bedrijven binnen de sector 8Het belang van de sector 8Ontwikkelingen in de sector 9Hoogwaardige producten en innovatie 10Fosfaatrechten en mestoverschot 11Financiering boerenbedrijven 11Verantwoordelijk | De duurzame zuivelketen 12Sustainable Diet 14Duurzaam en gezond voedsel 14Gevolgen klimaatakkoord 15Circulariteit in de bedrijfsvoering 16Sustainable Development Goals 16Groene stroom 16Welke SDG™s zijn relevant voor de zuivelsector? 17Interview Gerda Verburg: ‚Verder bouwen aan voorhoedepositie™ 18 Nederland Zuivelland 20Interview Nol Verdaasdonk: ‚Neem de klimaatdiscussie en bewustwording van burgers serieus™ 22Tjerk Wagenaar: ‚Met duurzame activiteiten een groene motor worden™ 22 Kees Romijn: ‚Lokale productie centraal stellen om zichtbaar te blijven™ 23Harm Wiegersma: ‚We moeten ons op de juiste zaken blijven focussen™ 23Interview Kees de Koning: ‚Onze koeien produceren vooral kennis™ 24Vernieuwend | Excelleren door samenwerking 25Melkrobots 25Interview Carel de Vries: ‚Ons agrocluster moet de voedselsystemen van morgen ontwerpen™ 26 Dubbelinterview Bart van der Hoog en Jorrit Kiewik: ‚Vertel dat mooie en eerlijke verhaal™ 27 Wereldwijde vraag overstijgt aanbod 28Internationaal | Groeiende vraag naar zuivel 30Exportkansen 30Importlanden 30 Exportwaarde 31 Imago 31Handel met de hele wereld 32Interview Marcel Vernooij: ‚We moeten onze unieke kracht nog veel beter gebruiken™ 35 Investeringen in binnen- en buitenland 36Prijsvolatiliteit in de sector 36Melkprijzen wereldwijd gelijk 37Bronnenlijst en colofon 38
PAGE – 4 ============
DEKRACHTVANZUIVEL.NL 67HERMAN PLEIJ, EMERITUS HOOGLERAAR HISTORISCHE NEDERLANDSE LETTERKUNDE ‚BOVENAL KOEIEN IN GRAZIGE WEIDEN™ Herman Pleij is emeritus hoog leraar historische Nederlandse letterkunde en gespecialiseerd in de literatuur van de middeleeuwen. Herman bekijkt de hedendaagse samenleving geheel op eigen wijze en hij schuwt het maatschappelijk debat niet. fiWij wonen in het meest omge -spitte land ter wereld. Geregeld gaat alles op de schop. Daarbij maken we aan de lopende band nieuw landschap. In de middel – eeuwen ontstond er nogal eens kabaal over die eeuwenoude scheppingsdrift. Maken van land was toch voorbehouden aan God? En stalen de bewoners van die ‚lage landen™ niet de leefruimte van kikkers en vissen? Toch waren er heel wat monniken betrokken bij de vroegste waait de ene helft weg en loopt de andere helft onder. Een strakke regie van alles wat op natuur lijkt, is onvermijdelijk. Zelfs de natuurparken moeten aan menselijke controle gehoor -zamen. Alleen in formaat onderscheiden ze zich van een kerststukje: dennengroen, helmgras, wat mos, een vleugje toendra, korrelige hei en hier en daar nog een loofblad. Schilders plaatsten daar ook altijd mensen in. De Hollandse impres -COLUMNHANDELSOVERSCHOT inpolderingen. Zij voltooiden het werk dat de Schepper met opzet had laten liggen voor zijn uitverkoren kinderen. Sindsdien heeft menig volk zich die eretitel aangemeten om braakliggend land en water in cultuur te brengen. Maar wij gaan voorop. Op weg naar de gouden eeuw bleek de moerasblubber van de delta aangeplempt te kunnen worden tot een pro˝jtelijk platform voor veeteelt, land -bouw en handel. Door de gunstige ligging aan een kruis – punt van zeeën en een wirwar aan rivieren lagen Europa en ‚de Nieuwe Wereld™ open. Maar mag je de natuur wel zo ongeremd naar je hand zetten? De hang naar duurzaamheid en de noodzaak van een ongerepte natuur zijn over de hele wereld richtlijnen voor de toekomst geworden. Dan kunnen we Nederland wel sluiten. Als we hier de natuur haar gang laten gaan, sionisten, verzameld in de Haagse School, beeldden een door mensen geschapen, bewerkte, verkavelde en beheerde natuur uit: overal kanalen en sloten, bruggen, molens, akkers. Maar bovenal koeien, koeien en nog eens koeien in grazige weiden. Ook al dat hapklare gras en die weelderige koeien zijn door de mens uit natuurlijk materiaal gecreëerd. Als kroon op dit werk lanceerde de beeldende kunst zelfs een apart genre rond de koe, aangevoerd door Paulus Potter. Bovendien kent dit land ook de vereeuwiging van de koe als standbeeld. In diverse gemeenten staat zo™n kracht -patser van de melkproductie, gegoten in brons. Dat alles hoort bij een samenleving die het weiland – en eigenlijk alles wat groeit en bloeit – tot universeel bestemmingsplan heeft verheven. Dat is maar goed ook, anders zaten we nog steeds in de modder.fl DEKRACHTVANZUIVEL.NL
PAGE – 5 ============
9 DEKRACHTVANZUIVEL.NL 8uit hun melk en investering te halen. In totaal produceren in Nederland 17.890 (1 melkveebedrijven voor zuivelondernemingen die zich met hun producten direct op de consument richten of ingrediënten aanleveren aan andere bedrijven. De productiewaarde was in 2016 goed voor 4,3 miljard euro voor de melkveehouderij en 6,6 miljard euro voor de zuivelindustrie (2. Nederland is voor buitenlandse organisaties een zeer interessant vestigingsland vanwege het goede klimaat voor melkproductie, de optimale logistieke omstandigheden en een uitstekende zuivelkennis. De zuivelsector is onderdeel van een groter zuivelcluster met daarin verschillende sleutelpartijen zoals COKZ en Qlip voor de kwaliteitscontrole. Voor onderzoek in de voedsel- en zuivelsector zijn de Gezondheids – dienst voor Dieren, Wageningen UR Livestock Research en NIZO food research van grote toegevoegde waarde. Maar ook fokkerijen, ˝nanciële dienstverleners, groothandels – bedrijven en diervoederbedrijven zorgen voor een sterk cluster dat zich onderscheidt op het wereldtoneel en toonaangevend is. Het belang van de sector Naast dat de Nederlandse zuivelsector van duurzame betekenis is voor de Nederlandse smaak, cultuur en het landschap is hij ook van groot belang voor de economie. We zijn een grote speler op de wereldmarkt en droegen in de afgelopen jaren voor maar liefst 8% (3 bij aan het Nederlandse handelsoverschot. Ons land is in de EU de meest actieve lidstaat op de wereldmarkt, met een aandeel van bijna 5% (4 in het wereldhandelsvolume aan zuivel. Daarbij behoort zuivel tot de vijf belangrijkste agrarische exportproducten(5. Ruim 65% van de Nederlandse zuivel wordt afgezet in Nederland en omringende landen, zo™n 15% in de overige EU-landen en ongeveer 20% in landen buiten Europa. Mede door zijn sterke internationale positie draagt de Nederlandse zuivelsector in belangrijke mate bij aan de werkgelegenheid en de koopkracht in ons land. Zij biedt 45.000(6 directe voltijdbanen en de productiviteit is hoog. De omvang van de melkproductie per koe behoort tot de wereld -top. De e˚ciënte productie vindt plaats met aandacht voor dierenwelzijn en het milieu. Hierbij richt de zuivelsector zich onder andere op behoud van weidegang en biodiversiteit. De Nederlandse zuivelindustrie biedt ook economische voordelen voor andere sectoren. Hierbij kan worden gedacht aan farma -ceutische bedrijven die zuivelingrediënten verwerken in geneesmiddelen en de brood- en banketsector die gecondenseerde melk, room en boter afnemen. Ook de transport – sector pro˝teert van de groeicijfers van de zuivelsector door de grote stroom van zuivel -producten die via de Rotterdamse haven verloopt. Ontwikkelingen in de sector De laatste tien jaar heeft de Nederlandse zuivelsector zich goed staande weten te houden. Dit ondanks mondiale ontwikkelin -EXPORT Ruim 65% van de Nederlandse zuivel wordt afgezet in Nederland en omringende landen WERKGELEGENHEID De zuivelsector levert 45.000 voltijdbanen op ACTIEVE LIDSTAAT Nederland is in de EU de actiefste lidstaat op de mondiale zuivelmarkt Nederland geniet wereldfaam door zijn zuivelproducten en bijhorende symbolen als het kaasmeisje in traditionele klederdracht. Daarbij heeft onze zuivelsector een sterke internationale positie dankzij de kwaliteits – producten, kennis en het vakmanschap. Nederland zit dan ook in de kopgroep van de zuivelwereld. Ons land is bij uitstek geschikt voor zuivel, mede door optimale productie – omstandigheden. Het klimaat en de bodem zijn namelijk uitstekend voor melkvee en gras. Ons land heeft tevens een strategische ligging in Europa met goede afzetmogelijkheden en ook de logistieke infrastructuur is uitstekend. Kortom: de Nederlandse zuivelsector is zeer sterk en heeft alle ingrediënten in huis om ook in de toekomst een sterke en groeiende sector te blijven. Bedrijven binnen de sector De zuivelindustrie in Nederland is zeer divers georganiseerd met zowel coöperaties, familie -bedrijven als private ondernemingen. Het merendeel van de melkveehouders is bij een coöperatie aangesloten. De leden (melkvee – houders) hebben een nauwe band met de coöperaties: ze leveren niet alleen melk, maar verstrekken ook kapitaal zodat het bedrijf kan ondernemen. Het verkopen van melk aan een bedrijf waarvan zij zelf indirect eigenaar zijn, biedt boeren zekerheid om maximale waarde NEDERLAND HEEFT VEEL IN DE MELK TE BROKKELEN Nederland staat bekend om zijn zuivelproducten. Boter, kaas en melk zijn niet weg te denken uit ons dagelijkse voedingspatroon. Maar niet alleen in Nederland is onze zuivel gewild, ook in het buitenland is er grote vraag naar. INVLOEDRIJK EN NEDERLANDS
PAGE – 6 ============
11 DEKRACHTVANZUIVEL.NL 10gen die van grote invloed zijn geweest op de vraag en het aanbod van zuivel. Een belang – rijke ontwikkeling is de afscha˚ng van het melkquotum, wat vanaf 1 april 2015 resulteerde in een forse groei van de melkproductie in Nederland. De totale groei van de productie in de EU is echter nauwelijks gestegen. Afschaf -˝ng van de melkquotering heeft een ˛inke impuls gegeven aan nieuwe investeringen bij melkveebedrijven en fabrieken. Investeringen zijn gericht op capaciteitsgroei via modernise-ring, uitbreiding of nieuwbouw. Tegelijkertijd bleef de vraag gedurende de tweede helft van 2015 en de eerste helft van 2016 sterk achter. De afgenomen koopbereidheid van China door lagere economische groei en hoge voorraden en de Russische importban (ingesteld vanaf augustus 2014) speelden hierin een belangrijke rol. Ook zorgde de lage olieprijs ervoor dat grote olieproducerende landen de hand op de knip hielden en minder zuivel importeerden. De sector is continu in beweging en staat ook de komende jaren niet stil. Enkele belangrijke ontwikkelingen worden hieronder toegelicht. Hoogwaardige producten en innovatie Binnen de Europese markt is er een groot aanbod van zuivel en wordt er gesproken van een verzadigde markt (7. Er is nog wel ruimte voor producten met meer toegevoegde waarde en het leveren aan hogere marktsegmenten. Veranderende consumenteneisen en verande -rende gezinssamenstelling zijn voorbeelden waar de sector op kan inspelen. De zuivel – sector heeft hierop goed geanticipeerd door productinnovatie op onder meer verpakkin -gen en de grootte van de porties. Maar ook andere afzetkanalen, zoals het out of home- kanaal, worden steeds belangrijker. Het out of home-kanaal richt zich onder andere op de horeca, catering en pompstations.Ook de zuivelproducten zelf zijn continu in ontwikkeling. Dankzij productinnovatie is er een groter aanbod. Denk aan producten met aangemerkt, kan de melkveehouderij haar kringloop sluiten. Dan is de sector een volledig circulair agro-ecosysteem waarin het organi -sche materiaal en de mineralen uit mest in gescheiden vorm zo hoogwaardig mogelijk worden benut, als bodemverbeteraar, kunst – mestvervanger of voedingsadditief. Financiering boerenbedrijven Een belangrijke speler binnen het cluster zijn de ˝nanciële instellingen. Door de blijvende druk op de melkprijs en de toene -mende eisen rondom fosfaatproductie (mest) hebben veel melkveehouders het lastig. Daar komt bij dat banken de lat voor ˝nanciering steeds hoger leggen, terwijl de kapitaal-behoefte binnen de agrarische sector stijgt. Niet alleen de kredietmarkt is sterk veran – derd, ook het risicopro˝el van agrarische ondernemingen is dus gewijzigd. De volatiele prijzen op de agrarische markten doen de ˝nancieringsrisico™s voor de banken stijgen. Deze ontwikkelingen leiden tot complexe vraagstukken bij agrarische ˝nanciering. Dit heeft ook gevolgen voor jonge, startende boeren. Veel boeren bedrijven zijn familie -bedrijven. Startende boeren zien als grootste knelpunt de ˝nanciering van de bedrijfsover – dracht. Dit ook omdat boerenfamiliebedrijven groter zijn dan voorheen en jonge boeren daarom meer kapitaal nodig hebben om het bedrijf over te nemen. GEDAALDE VRAAG De wereldwijde vraag naar zuivel bleef in 2015 en 2016 achter door onder andere de lagere koopbereidheid van China en de Russische importbanVERZADIGDE MARKTDe Europese zuivelmarkt is verzadigd. Er is nog wel ruimte voor producten met meer toegevoegde waarde en het leveren aan hogere markt- segmentenINKRIMPING Om de hoeveelheid fosfaat onder het Europese maximum te krijgen, moet de melkveestapel inkrimpenDEROGATIE Verlies van de derogatie zou de Nederlandse zuivelsector bijna 1 miljard euro kunnen kosten FINANCIERINGStartende boeren zien de ˚nanciering van de bedrijfsoverdracht als grootste knelpuntBINNEN EEN MARKT DIE VERZADIGD IS, IS NOG WEL RUIMTE VOOR PRODUCTEN MET MEER TOEGEVOEGDE WAARDE INVLOEDRIJK EN NEDERLANDS een lager vetgehalte, waaronder 20+- en 30+-kaas. Consumenten kiezen bovendien in toenemende mate voor yoghurt(drinks) en toetjes, naast de traditionele zuivelproducten als (karne)melk of kaas(8. Producten met een extra gezondheidskenmerk sluiten goed aan bij de veranderende behoeften van de Neder -landse consument. Fosfaatrechten en mestoverschot Eind 2016 is de Wet fosfaatrechten melkvee aangenomen door de Tweede Kamer. Deze wet moet vanaf 2018 regelen dat de door de melkveehouderij geproduceerde hoeveelheid fosfaat in Nederland onder het Europese maximum blijft. Om aan deze eis te voldoen, moet de melkveestapel in Nederland in 2017 eerst inkrimpen. Als deze inkrimping niet plaatsvindt, zou Nederland haar derogatie (hoger plafond dan andere EU-landen) verliezen en kan dit de zuivelsector bijna 1 miljard euro kosten. Eventueel overtollige mest, die de veehouders niet op hun land kwijt kunnen, kan vergist worden. Daarmee ontstaat biogas dat gebruikt kan worden als duurzame energiebron. Met het restproduct, digestaat genaamd, kan het land worden bemest, waarmee het een alternatief is voor kunstmest, dat wordt geproduceerd met behulp van eindige, fossiele, brandsto˜en. EU-wetgeving houdt dat nu nog tegen. Als digestaat als kunstmestvervanger mag worden
PAGE – 8 ============
15 DEKRACHTVANZUIVEL.NL 14Gevolgen klimaatakkoord De klimaatconferentie van Parijs 2015 (ook wel bekend als ‚COP21™) leidde tot het afsluiten van het Akkoord van Parijs. Op de Dag van de Aarde (22 april 2016) werd deze in New York door 174 landen ondertekend. De intentie van deze conferentie was een wettelijk bindende, universele overeenkomst te sluiten voor het klimaat. Het akkoord heeft daarbij als doel om de uitstoot van broeikasgassen aan banden te leggen, zodat de klimaatopwarming beperkt blijft en wordt toegewerkt naar een klimaat -neutrale wereld. Alle landen zullen elke 5 jaar samenkomen om te bepalen of hun klimaat – plannen moeten worden aangescherpt. Eind november 2016 heeft de Europese Commissie een pakket voorstellen gepubli – ceerd als uitwerking van het COP21-klimaat -akkoord. Voor de niet-ETS (Emission Trading Scheme)-sectoren waartoe de zuivelsector behoort, is op dit moment een taakstelling van -36% uitstoot broeikasgassen voorgesteld in 2030 ten opzichte van 2005. Het Energie – onderzoek Centrum Nederland en het Plan – bureau voor de Leefomgeving hebben geza -menlijk berekend welke niet-ETS-sectoren het meest kostene˜ectief kunnen bijdragen aan het verminderen van uitstoot van broei – kasgassen. De aandacht is hierbij vooral gericht op de sectoren transport, gebouwde omgeving en landbouw. Mede op basis van dit rapport zal een volgende regering een besluit nemen over de toedeling van de taakstelling per sector in Nederland. Hoewel dus nog niet duidelijk is met welke doelstelling de zuivel -sector straks te maken krijgt, wordt er al wel getracht om de uitdagingen en kansen in beeld te krijgen. Bij nieuw beleid moet rekening gehouden worden met het feit dat het gaat dieren die broeikasgassen produceren. Met respect voor het dier kan dit niet onbeperkt worden teruggedrongen. In het tweede kwartaal van 2018 dient het klimaatplan te worden ingediend bij het ministerie van Economische Zaken. De Duurzame Zuivel -keten zal een belangrijke rol spelen bij het opstellen van het klimaatplan en de uitvoering hiervan. Een veelgebruikte quote in de krant of op Twitter luidt: ‚Minder dierlijk product is beter voor het milieu.™ Professor Schulte (hoofd van de leerstoelgroep Farming Systems Ecology aan Wageningen University & Research, WUR)en professor De Boer (hoofd van de leerstoelgroep Dierlijke Productie Systemen aan WUR) pleiten voor een nuancering van dit geluid. In de meeste geïndustrialiseerde landen ligt de consumptie van dierlijk product inderdaad boven de WHO-richtlijnen voor een gezond dieet, en is het eten van minder dierlijk product ook vaak beter voor het milieu. Maar in veel ontwikkelingslanden en opkomende economieën kan dierlijk product een belang-rijke aanvulling zijn op het bestaande dieet. Een goede inzet van vee kan zelfs bijdragen aan een duurzame voedselvoorziening. Varkens, kippen of koeien kunnen producten die wij niet zelf kunnen eten Œ zoals gras en afvalstromen van de voedselindustrie Œ omzetten in hoog -waardig voedsel. Zo kunnen bijvoorbeeld de marginale graslanden in Kazachstan, maar ook de veenweidegronden in Nederland, een zinvolle bijdrage leveren aan een duurzame voedselvoorziening. Wat waar het beste groeit, verschilt natuurlijk enorm in de wereld. Evenals een duurzaam dieet. Duurzaam en gezond voedsel Volgens Schulte en De Boer moet er antwoord worden gegeven op drie vragen om alvorens tot een duurzaam en gezond voedings patroon te komen: 1. Wat heeft iemand nodig? 2. Welke voedingsmiddelen kunnen het meest e˚ciënt aan deze vraag voldoen? 3. Waar kunnen deze voedingsmiddelen onder de beste omstandigheden worden gepro du ceerd?Duurzame Zuivelketen per doel. De resultaten hiervan zijn te vinden op www.duurzamezuivelketen.nl. Sustainable Diet Bijna iedere Nederlander is opgegroeid met melk, kaas en andere zuivelproducten. De meeste mensen weten dat melk veel voedings -sto˜en bevat. Zuivel levert een signi˝cante bijdrage aan de aanbevolen dagelijkse hoeveel -heden vitamine B2 (25%), vitamine B12 (35%), calcium (30%) en fosfor (30%). In de Richtlij -nen Goede Voeding heeft de Gezondheidsraad opgenomen dat zuivel een beschermende werking heeft voor darmkanker en dat yoghurt het risico op diabetes type 2 verlaagt. In Nederland staan melk en zuivelproducten dan ook in de Schijf van Vijf. In 2050 heeft de wereld zo™n 60% meer voedsel nodig dan nu wordt geproduceerd. De uitda -ging hierbij is om de wereldbevolking te voeden met zowel gezond als duurzaam geproduceerd voedsel. Zuivel is een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon omdat het hoogwaardige eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen bevat. De Wereldvoed -selorganisatie (FAO) en het Wereld Natuur Fonds (WNF) stellen op basis van eigen onder -zoek vast dat zuivel goed past in een duurzaam, gezond en betaalbaar voedingspatroon (12. Het voorziet mensen in onmisbare voedingssto˜en, zoals hoogwaardige eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen. Daarnaast wordt de productie van zuivel steeds duurzamer. De Nederlandse zuivelsector kan een bijdrage leveren aan de wereldwijde vraag naar duur -zaam en gezond voedsel. De bodem- en klimaatomstandigheden in ons land zijn ideaal voor de melkveehouderij en Nederland is koploper op het gebied van duurzame zuivel -productie. De gemiddelde uitstoot van een Nederlandse melkkoe is 1,2 kg CO 2 per liter melk; wereldwijd is dat het dubbele, namelijk 2,4 kg CO2. Onze kennis en ervaring op het gebied van gezonde en duurzame zuivel -productie kan gezien worden als een waardevol exportproduct dat de melkproductie elders in de wereld kan verbeteren en verduurzamen. UITSTOOT De gemiddelde uitstoot van een Nederlandse melkkoe is 1,2 kg CO2 per liter melk Wereldwijd is de gemiddelde uitstoot van een melkkoe het dubbele, namelijk 2,4 kg CO2 per liter melkfiDE ZUIVELSECTOR SPEELT EEN SLEUTELROL IN HET REALISEREN VAN DE DOELSTELLINGEN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING VAN DE 2030˜AGENDA VAN DE VERENIGDE NATIES. DE DOELSTELLINGEN INTEGREREN DE DRIE DIMENSIES VAN DUURZAAMHEID ˛ECONOMISCH, SOCIAAL EN MILIEU˝ EN VERGEN DE INZET VAN ALLE BETROKKEN PARTIJENfl VERANTWOORDELIJK Ren Wang Assistant Director-General FAO Rogier Schulte Hoofd van de leerstoelgroep Farming Systems Ecology aan WURImke de Boer Hoofd van de leerstoelgroep Dierlijke Productie Systemen aan WUR
PAGE – 9 ============
DEKRACHTVANZUIVEL.NL 1617Groene stroomUit onderzoek van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO), Nederland ICT, de Vereniging Hogescholen en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt dat de Nederlandse zuivelindustrie 76% van haar stroom groen inkoopt. Vorig jaar kocht de zuivelindustrie in totaal bijna 2 miljard kWh elektriciteit aan. Daarvan was 1,5 miljard kWh duurzaam. Bijna de helft (48%) van de groene energie was afkomstig van wind en 45% werd verkregen uit biomassa. Voor een groot deel gaat het om energie die afkomstig is van de aangesloten melkveehouders. Met de aankoop van groene stroom heeft de zuivelindustrie de energie – e˙ciëntiedoelen van 2020 (30% e˙ciëntie winst ten opzichte van 2005) van het zogeheten MJA3-convenant nu al ruimschoots gehaald. Zodoende heeft de sector in oktober 2016 tijdens de IDF World Dairy Summit in Rotter -dam de Dairy Declaration gesteund die in gezamenlijkheid is opgesteld door de Internati-onal Dairy Federation (IDF) en Food and Agriculture Organization (FAO). Hierin werd door de FAO benadrukt dat de sector een belangrijke rol kan spelen in het behalen van de SDG™s en dat zuivelproducten essentieel zijn voor het terugdringen van de armoede in de wereld en voor het verbeteren van de voedsel -zekerheid. Met het opstellen en ondertekenen van de Dairy Declaration onderstreept de SDG™sDe zuivelsector kan een belangrijke rol spelen in het behalen van de SDG™s. Ook zijn zuivelproducten essentieel voor het terugdringen van de armoede in de wereld en voor het verbete – ren van de voedsel – zekerheid WIND EN BIOMASSA48% van de groene energie van de sector is afkomstig van wind en 45% wordt verkregen uit biomassa: energie die grotendeels afkomstig is van de aangesloten melkveehouders MJA3-CONVENANTDe energie- e˙ciëntiedoelen van 2020 van het MJA3 – convenant zijn nu al ruimschoots gehaaldCirculariteit in de bedrijfsvoering Circulair denken ligt in het verlengde van de uitdagingen van COP21. Hoewel verschillende bedrijven in de sector al jarenlang met dit gedachtegoed bezig zijn, is er de laatste jaren een signi˝cante toename van het aantal projecten ten aanzien van circulariteit. Mest is daarbij een belangrijk onderwerp. Een duur -zame zuivelketen kan ontstaan indien bedrij -ven de gehele keten in ogenschouw nemen, en niet alleen hun eigen bedrijf. Een nieuwe vorm van samenwerking is die met bedrijven buiten de zuivelsector. Zo worden er nieuwe business -modellen ontwikkeld waarbij van de restpro – ducten (mest) van de melkveehouderijen biogas wordt geproduceerd. Het geproduceer -de biogas kan via een warmtekrachtkoppeling (wkk) worden omgezet in elektriciteit en warmte. Bij het opwaarderen van groengas kan het als groengas worden ingevoerd op het aardgasnet. Sustainable Development Goals De Sustainable Development Goals (SDG™s) zijn onderdeel van de 2030-agenda van de Verenig -de Naties en vormen het internationale kader voor duurzame ontwikkeling. De kern van deze zeventien doelen is een einde maken aan extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering in de wereld. Ook de zuivelsector wil hier een bijdrage aan leveren. VERANTWOORDELIJK 2030˜AGENDA VERENIGDE NATIES De Sustainable Development Goals (SDG™s) zijn onderdeel van de 2030 -agenda van de Verenigde Naties. Ze vormen het internationale kader voor duurzame ontwikkeling DUURZAME TOEKOMST De kern van de 17 SDG™s is een einde maken aan extreme armoede, ongelijk- heid, onrecht en klimaatverandering in de wereld Welke SDG™s zijn relevant voor de zuivelsector? De zuivelsector kan een signi˚cante bijdrage leveren aan het beëindigen van de armoede (SDG1) doordat zij in directe én indirecte zin het levens onderhoud van 150 miljoen boeren onder -steunt. Zij creëert ook werkgelegenheid door de hele waardeketen heen, wat niet alleen een belangrijke uitweg uit de armoede is, maar ook bijdraagt aan volwaardige en productieve werkgelegenheid voor iedereen (SDG8). Daarnaast kan de sector ook een rol spelen in het terugdrin -gen van de ongelijkheid tussen landen, regio™s en geslacht (SDG5 & SDG10). Opvallend is dat vrouwen in de wereldwijde zuivelsector een zeer belangrijke positie innemen. Volgens onderzoek van J. Njuki en P.C. Sanginga uit 2013 blijkt dat in 25% van de huishoudens van veehouders het melkvee voornamelijk direct in handen is van vrouwen. Wereldwijd zijn 80 miljoen vrouwen werkzaam in de zuivelsector en biedt het voor hen vaak een eerste stap om voor zichzelf een betere positie in de samenleving te verwerven. Door in de keten samen te werken kan de zuivelsector ook een bijdrage leveren aan het realiseren van voedselzekerheid (SDG2) en een betere gezondheid van mensen (SDG3), dit door vraag en aanbod beter op elkaar te laten aanslui – ten en te innoveren. Het bestrijden van klimaat -verandering (SDG13), het beschermen en herstel -len van terrestrische ecosystemen (SDG15) en het bevorderen van duurzaam beheer van water en sanitatie (SDG6) zijn eveneens doelstellingen die goed aansluiten bij de sector. Bovenstaande doelstellingen hebben raakvlakken met de doelstellingen die zijn geformuleerd door de Duurzame Zuivelketen. Zodoende kan de Neder -landse zuivelsector op lokale schaal bijdragen aan de mondiale uitdagingen. Om deze doelen te bereiken is het van belang dat de verschillende stakeholders in de keten gaan samenwerken (SDG17). De Nederlandse zuivel sector kan daarbij de kennis en innovatie delen, en toepasbaar en toegankelijk maken voor alle boeren. ER IS EEN SIGNIFICANTE TOENAME VAN CIRCULARITEIT IN DE BEDRIJFSVOERING zuivelsector zijn proactieve houding om op een verantwoorde wijze als sector te blijven groeien. Voor enkele bedrijven binnen de zuivelsector zijn de SDG™s al onderdeel van de bedrijfsstrategie.
51 KB – 21 Pages