Sep 14, 2017 — (favv-afsca.be/levensmiddelen/_documents/2011_12_23_Omzendbrief_houdbaarheidsdata_23-12-. 2011.). b) Richtsnoeren
85 KB – 7 Pages
PAGE – 1 ============
Pagina 1 op 7 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Omzendbrief met betrekking tot de bepalingen van toepassing op voedselbanken en liefdad igheidsverenigingen Referentie PCCB/S3/CDP /1092228 Datum 14/09/2017 Huidige versie 4 Van toepassing vanaf Datum van publicatie Trefwoorden Voedselbanken, Liefdadigheidsverenigi ngen, Houdbaarheid, Traceerbaarheid, Etiketteren, Invriezen Opgesteld door Goedgekeurd door De Praeter Caroline, attaché Vicky Lefevre, directeur-generaal 1. Doel In deze omzendbrief worden richtsnoeren aangereikt met betrekking tot de interpretatie van houdbaarheidsdata, traceerbaarheid, etikettering en invriezen van voorverpakte levensmiddelen. Deze richtsnoeren zijn specifiek bedoeld voor voedselban ken en liefdadigheidsverenigingen. Dit initiatief kadert binnen een sociaal en duurzaam voedselveiligheidsbeleid met het oog op een maximale bescherming van de consument en een r eductie van voedselverspilling. 2. Toepassingsgebied Dit document is van toepassing op alle levensmiddel en die verdeeld worden door voedselbanken of liefdadigheidsverenigingen. 3. Referenties 3.1 Wetgeving Verordening (EG) nr. 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voor schriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedse lveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden. Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van v oedselinformatie aan consumenten Wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming v an de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten.
PAGE – 2 ============
Pagina 2 op 7 Koninklijk besluit van 3 januari 1975 betreffende voedingswaren en voedingsstoffen die gelden als schadelijk verklaard. Koninklijk besluit van 14 november 2003 betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen. Ministerieel besluit van 22 maart 2013 betreff ende de versoepeling van de toepassingmodaliteiten van de autocontrole en traceerbaarheid in sommige inrichtingen in de voedselketen 3.2 Andere Omzendbrief met betrekking tot de houd baarheidsdata (Ref. PCCB/S3/802859). Advies 05-2015 van het Wetenschappelijk Comité : Evaluatie van de risico™s van het invriezen van voorverpakte levensmiddelen op de uiterste co nsumptiedatum (dossier SciCom 2014/28). 4. Definities en afkortingen Voedselbanken: liefdadigheidsorganisaties die voedingsmiddelen verzamelen om aan andere liefdadigheidsverenigingen te verdelen. Liefdadigheidsverenigingen: verenigingen zonder winstoogmerk met een menslievend karakter die levensmiddelen verstrekken aan kansarmen in het kader van voedselhulp en armoedebestrijding. [ter info : Liefdadigheidsverenigingen omvatten o.a. ook de sociale restaurants, de sociale kruideniers, –] Uiterste consumptiedatum: de uiterste consumptieda tum (TGT = te gebruiken tot) heeft te maken met de veiligheid van het product en wordt aangebracht op zeer bederfelijke levensmiddelen. Voorbij deze datum mogen dergelijke producten niet meer verdeel d worden en kunnen ze ook niet meer worden geconsumeerd omwille van mogelijke risico™s voor de gezondheid van de consument. Datum van minimale houdbaarheid: de datum van minimale houdbaarheid (THT = ten minste houdbaar tot) heeft vooral te maken met kwaliteit en wordt vermeld op microbiologisch minder kwetsbare producten waarbij dus mi nder veel snel een risico voor de gezondheid van de consument zal optreden. Tot die datum waarbo rgt de fabrikant een veilig én kwalitatief product. Na die datum is die kwaliteitsgarantie er niet meer maar dit bet ekent echter niet dat er een gevaar is voor de volksgezondheid. Voorverpakt levensmiddel: een verkoopeenheid die bestemd is om als zodanig aan de eindverbruiker en aan grote cateraars te worden aangeboden en bestaat uit een levensmiddel en het verpakkingsmateriaal waarin dit, alvorens ten verkoop te worden aangeboden, is verpakt, waarbij dit verpakkingsmateriaal het levensmiddel geheel of ten dele kan bedekken, maar zodanig dat de inhoud niet kan worden veranderd zonder dat het verpakkingsmateriaal wordt geopend of aangetast.
PAGE – 3 ============
Pagina 3 op 7 5. Verdelen van levensmiddelen door voedselbanken en charitatieve instellingen a) Richtsnoeren met betrekking tot de houdbaarheidsdata Levensmiddelen waarvan de datum van minimale houdbaarheid is bereikt of overschreden kunnen in bepaalde gevallen nog worden verdeeld aan de consument zonder enig risico voor de volksgezondheid. In bijlage is een niet-limitatieve lijst van levensmiddelen opgenomen die door voedselbanken en liefdadigheidsverenigingen kan gebr uikt worden als richtsnoer bij het beoordelen van de houdbaarheid van levensmiddelen eens de datum van minimale houdbaarheid is bereikt of overschreden. In de lijst worden de levensmiddelen onderverdeeld in 4 categorieën gaande van zeer lang houdbaar tot kort houdbaar. In de laatste kolom wordt een inschatting gemaakt van de periode na het verstrijken van de datum van minimale hou dbaarheid waarbinnen het levensmiddel nog kan verdeeld worden door de voedselbanken en liefdadighei dsverenigingen. Deze termijn is echter louter indicatief, er dient steeds geval per geval een inschatting te worden gemaakt. Indien er redenen zouden bestaan om aan te nemen dat levensmiddelen mogelijks niet meer geschikt zijn voor consumptie, kunnen deze in geen geval nog worden verdeeld. Men moet uiteraard ook steeds kunnen garanderen dat de bewaaromstandigheden en de koudeketen worden gerespecteerd en de verpakking ongeschonden is. Producten met een uiterste consumptiedatum mogen na deze datum in geen geval nog worden aanvaard of verdeeld aangezien het hier gaat om zeer bederfelijke levensmiddelen waar er zich na die datum een risico voor de volksgezondheid kan v oordoen. Dergelijke producten met een overschreden uiterste consumptiedatum worden volgens het k oninklijk besluit van 3 januari 1975 schadelijk verklaard. Meer verduidelijking rond de 2 types houdbaarheidsdata is terug te vinden in de omzendbrief met betrekking tot de houdbaarheidsdata van 23/12/ 2011 met als referentie PCCB/S3/802859 (http://www.favv-afsca.be/levensmiddelen/_docu ments/2011_12_23_Omzendbrief_houdbaarheidsdata_23-12- 2011.pdf ). b) Richtsnoeren met betrekking tot traceerbaarheid Traceerbaarheid is noodzakelijk om in geval van crisis snel de nodige acties te kunnen ondernemen. Hieromtrent zijn er gedetailleerde bepalingen opgeno men in de reglementering. Dit vraagt uiteraard de nodige inspanningen van de bedrijven. Om te vermijden dat de bevoorrading van voedsel banken en liefdadigheidsverenigingen zou afnemen door administratieve verplichtingen, werd beslist dat in dergelijke gevallen een versoepelde vorm van traceerbaarheid kan toegepast worden zonder evenwel enige afbreuk te doen aan de voedselveiligheidsvoorschriften. Aangezien het hier het einde van de voedselketen betreft en aangezien het gaat om volledig geïdentificeerde/ geëtiketteerde levensmiddelen bestemd voor de consument, kunnen producten snel uit de handel worden genomen of teruggeroepen indien nodig. In het geval van leveringen aan liefdadigheids verenigingen en aan voedselbanken, volstaat als registratie van uitgaande producten de lijst van vestigingen van liefdadigheidsverenigingen en voedselbanken waaraan geleverd werd. In het geval van liefdadigheidsverenigingen en voedse lbanken volstaat als registratie van inkomende producten de lijst van ve stigingen waarvan de pr oducten afkomstig zijn.
PAGE – 4 ============
Pagina 4 op 7 c) Richtsnoeren met betrekking tot de etikettering Iedereen heeft recht op een volledige informatie met betrekking tot de levensmiddelen die hij consumeert. Het ontbreken van bepaalde vermeldi ngen bvb. over de aanwezigheden van allergenen kan een reëel gevaar betekenen voor gevoelige personen. Voor alle voorverpakte levensmiddelen bestemd voor de eindconsument moeten alle vermeldingen die opgenomen zijn in art 9 van verordening (E U) nr. 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten beschikbaar zijn, in de taal van het taalgebied waarin ze verdeeld worden (wet van 24/01/77). Indien voorverpakte levensmiddelen echter aan v oedselbanken of liefdadigheidsverenigingen worden aangeleverd zonder de vereiste etikettering, dan dient deze te worden aangebracht vooraleer de producten worden verdeeld aan de consument. Volgende gegevens moeten minimaal vermeld worden op elke consumentenverpakking die door de voedsel bank of liefdadigheidsvereniging wordt verdeeld: De verkoopsbenaming van het product; De vermelding van de houdbaarheidsda ta voor alle producten behalve deze uitgezonderd in bijlage X van verordening (EU) nr. 1169/2011 en volgens de modaliteiten van deze bijlage; De naam en adres (straatnaam, nummer, postcode en gemeente) van de voedselbank of liefdadigheidsvereniging die de producten verdeelt. Daarnaast moeten alle gegevens die volgens art 9 van verordening (EU) nr. 1169/2011 op het etiket zouden moeten staan op een voor de consument duidelijk e plaats terug te vinden zijn, schriftelijk en in de onmiddellijke omgeving van de levensmiddelen, op zijn minst in de taal van het taalgebied waar de voedselbank of liefdadigheidsinstelling is gevestigd. Voor verpakkingen die niet rechtsreeks voor de consument zijn bedoeld maar wel worden verdeeld aan bv. sociale restaurants om daar te worden verwer kt volstaat het dat alle in art 9 van verordening (EU) nr. 1169/2011 verplichte vermeldingen worden overgemaakt door de voedselbank of liefdadigheidsinstelling op een zelf te kiezen manier (bv. begeleidend document); in dit geval is een etikettering van de individuele verpakking ook geen vereiste. d) Richtsnoeren met betrekking tot invriezen Het invriezen van koel te bewaren voorverpakte leve nsmiddelen zoals bv. charcuterie of vers vlees of vis door voedselbanken of liefdadigheidsverenigingen is toegestaan op voorwaarde dat het invriezen ten laatste op de uiterste consumptiedatum gebeurt, de koudeketen nooit onderbroken wordt in het bijzonder tijdens het verzamelen en het transport. Dit houdt in dat de tijd voor het verzamelen en het transport zo kort mogelijk gehouden wordt, vooral bij weersomstandigheden met hoge buitentemperaturen. In het ideale geval wordt gebruik gemaakt van koelvoertuigen. Minimaal dienen de producten in een koelbox geplaatst te worden, steekproefsgewijs bij ontvangst de temper atuur van de levensmiddelen gecontroleerd wordt. Hierbij gelden de temperatuursv oorschriften van het KB van 13 juli 2014 betreffende levensmiddelenhygiëne (http://www.afsca.be/legislation/hygiene/ denreesalimentaires/_documents/2014-07-13_AR_hygiene_DE.pdf ), de invriesdatum op de verpakking wo rdt vermeld de vermelding fionmiddellijk verbruiken na ontdooiingfl wordt toegevoegd op de verpakking,
PAGE – 5 ============
Pagina 5 op 7 de ingevroren levensmiddelen niet langer dan 2 maand na invriezen verdeeld worden, de levensmiddelen minstens 48 u ingevroren zijn alvorens ze verdeeld worden. Vanzelfsprekend moet het invriezen gebeuren in gepaste installaties met voldoende capaciteit en dient er op toegezien te worden dat de producten die in de diepvriezer worden geplaatst, niet meer dan 50 % van de vrije plaats van de diepvriezer innemen en dat producten met een gewicht van meer dan 500 g niet worden opgestapeld. Ook winkels kunnen koel te bewaren voorverpakte levensmiddelen die bestemd zijn voor voedselbanken of liefdadigheidsverenigingen invrie zen op voorwaarde dat aan alle bovenstaande voorwaarden voldaan wordt én dat er een duidelijk onderscheid kan gemaakt worden tussen de goederen bestemd voor de voedselbanken of charitatieve instellingen en de andere.
PAGE – 6 ============
Pagina 6 op 7 6. Bijlagen Niet-limitatieve lijst van levensmiddelen die door voedselbanken en liefdadigheidsverenigingen kan gebruikt worden als richtsnoer bij het beoordelen van de houdbaarheid van levensmiddelen eens de datum van minimale houdbaarheid is bereikt of overschreden. Steeds dienen de bewaaromstandigheden (vnl. temperatuur) zoals vermeld op het etiket te worden gerespecteerd in het bijzonder bij te koelen of diepvriesproducten Product Nadere omschrijving Beder fkenmerken Richtlijn houdbaarheid Zeer lang houdbaar zout, suiker, bloem Mits droog bewaard geen bederf. Na zeer lange tijd mogelijk muf. Ook letten op hardheid, vochtabsorptie, aanwezigheid van insecten, mijten, ranzigheid, schimmels – Tot 1 jaar (en mogelijk langer) na THT, mits product de kenmerkende eigenschappen nog heeft en geen gebreken aan product of verpakking waarneembaar zijn. Bij diepvriesproducten de temperatuur respecteren (-18 °C of minder). droge pastaproducten mie, macaroni, spaghetti– couscous, griesmeel koffie, thee rijst instant poeder (vetarm) koffie, kruidenmix, pudding water, frisdrank en UHT behandelde dranken (bv. melk, vruchtensappen) Smaak kan achteruit gaan ‚kleurverandering™ (cf. enzymatische bruinkleuring). volconserven (blik/glas) gr oenten, fruit, soep, vlees, vis, koffiemelk, jam– Roestvorming blik/doppen. Gasvorming (bol staan), kleur- of geurveranderingen. siroop, stroop, honing Versuikering. snoep (hard) lollies, zuurtjes diepvriesproducten Uitd roging, ranzig worden van vet. Lang houdbaar droge koekjes Muf, smaakverlies, smaakverandering, uitdrogen, verandering van textuur, aanwezigheid van mijten en insecten . Tot 2 maanden (en mogelijk langer) na THT, mits product de kenmerkende eigenschappen nog heeft en geen gebreken aan product of verpakking waarneembaar zijn. muesli, ontbijtgranen, cornflakes broodbeleg (pindakaas, hagelslag, pasta™s) Ranzig worden van het vet, geurveranderingen, kleurveranderingen, oxydatie, schimmelvorming, aanwezigheid van insecten chips, zoutjes, pinda™s olie, frituurvet instant poeder (vet) soep, melkpoeder margarine, boter harde kazen bv. Gouda, Emmenthaler, Parmesan snoep (zacht) met vulling, chocolade, drop sauzen bv. frietsaus, mayonaise, ketchup– in flessen gesteriliseerde melk en melkproducten Smaakverandering of smaakverlies.
85 KB – 7 Pages